拓扑不变量, 学术

一个实空间拓扑不变量的公式推导(local Chern marker)

本篇的主要参考文献:Mapping topological order in coordinate space

陈数的定义公式如下,可参考这篇:陈数Chern number的计算(定义法,附Python/Matlab代码)

    \[C_n=\frac{1}{2\pi i} \int_{T^2} d^2 k  F_{12}(k)\]

通过转换可写成以下这个形式。可参考这篇的前半部分:陈数Chern number的计算(Kubo公式,附Python代码)

    \[C=-\frac{1}{\pi} \mathrm{Im} \sum_{n=1}^{N_c}\int_{T^2} d\mathbf{k}  \left\langle \frac{\partial }{\partial k_x} u_{n\mathbf{k}} \middle| \frac{\partial }{\partial k_y}  u_{n\mathbf{k}} \right\rangle\]

其中,N_c是占据态的能带数量。

插入单位算符后得到:

    \[C = -\frac{1}{\pi} \text{Im} \sum_{n=1}^{N_c} \sum_{n' = 1}^{\infty} \int_{\text{BZ}} d\mathbf{k} \, \left\langle \frac{\partial u_{n\mathbf{k}}}{\partial k_x} \middle| u_{n'\mathbf{k}} \right\rangle \left\langle u_{n'\mathbf{k}} \middle| \frac{\partial u_{n\mathbf{k}}}{\partial k_y} \right\rangle\]

接下来详细考虑 \sum_{n=1}^{N_c} \sum_{n' = 1}^{\infty} 中的每一项。

n=n' 时,有(第一个等号是顺序交换;第二个等号是复数共轭):

    \[\begin{aligned}  \left\langle \frac{\partial u_{n\mathbf{k}}}{\partial k_x} \middle| u_{n\mathbf{k}} \right\rangle \left\langle u_{n\mathbf{k}} \middle| \frac{\partial u_{n\mathbf{k}}}{\partial k_y} \right\rangle &=\left\langle u_{n\mathbf{k}} \middle| \frac{\partial u_{n\mathbf{k}}}{\partial k_y} \right\rangle   \left\langle \frac{\partial u_{n\mathbf{k}}}{\partial k_x} \middle| u_{n\mathbf{k}} \right\rangle \\& =\left( \left\langle \frac{\partial u_{n\mathbf{k}}}{\partial k_x} \middle| u_{n\mathbf{k}} \right\rangle \left\langle u_{n\mathbf{k}} \middle| \frac{\partial u_{n\mathbf{k}}}{\partial k_y} \right\rangle \right)^*\end{aligned}\]

所以 n=n' 这一项是实数,不贡献值,可扔掉。

n \neq n' 时, 有 \langle u_{n \mathbf{k}} |  u_{n' \mathbf{k}} \rangle=0,所以 \frac{\partial}{\partial k_j}\langle u_{n \mathbf{k}} |  u_{n' \mathbf{k}} \rangle=0,展开得到:

    \[\left\langle \frac{\partial u_{n\mathbf{k}}}{\partial k_j} \middle| u_{n'\mathbf{k}} \right\rangle  = - \left\langle u_{n\mathbf{k}} \middle| \frac{\partial u_{n'\mathbf{k}}}{\partial k_j} \right\rangle\]

对于 n=n_1, n'=n_2 \in [1, N_c],在求和 \sum_{n=1}^{N_c} \sum_{n' = 1}^{\infty} 中的表达式\left\langle \frac{\partial u_{n\mathbf{k}}}{\partial k_x} \middle| u_{n'\mathbf{k}} \right\rangle \left\langle u_{n'\mathbf{k}} \middle| \frac{\partial u_{n\mathbf{k}}}{\partial k_y} \right\rangle 都对应的 n=n_2, n'=n_1 项。这里把这两个对应项写在一块,并取虚数(第一个等号用到上面的等式替换,两个负号相互抵消;第二个等号用上厄密共轭的缩写):

    \[\begin{aligned} & \mathrm{Im} \left( \left\langle \frac{\partial u_{n_1\mathbf{k}}}{\partial k_x} \middle| u_{n_2\mathbf{k}} \right\rangle \left\langle u_{n_2\mathbf{k}} \middle| \frac{\partial u_{n_1\mathbf{k}}}{\partial k_y} \right\rangle + \left\langle \frac{\partial u_{n_2\mathbf{k}}}{\partial k_x} \middle| u_{n_1\mathbf{k}} \right\rangle \left\langle u_{n_1\mathbf{k}} \middle| \frac{\partial u_{n_2\mathbf{k}}}{\partial k_y} \right\rangle \right)\\=& \mathrm{Im}  \left( \left\langle \frac{\partial u_{n_1\mathbf{k}}}{\partial k_x} \middle| u_{n_2\mathbf{k}} \right\rangle \left\langle u_{n_2\mathbf{k}} \middle| \frac{\partial u_{n_1\mathbf{k}}}{\partial k_y} \right\rangle + \left\langle u_{n_2\mathbf{k}} \middle| \frac{\partial u_{n_1\mathbf{k}}}{\partial k_x} \right\rangle \left\langle \frac{\partial u_{n_1\mathbf{k}}}{\partial k_y} \middle| u_{n_2\mathbf{k}} \right\rangle \right)\\= &\mathrm{Im} \left( \left\langle \frac{\partial u_{n_1\mathbf{k}}}{\partial k_x} \middle| u_{n_2\mathbf{k}} \right\rangle \left\langle u_{n_2\mathbf{k}} \middle| \frac{\partial u_{n_1\mathbf{k}}}{\partial k_y} \right\rangle + \text{c.c.} \right)\\=& 0\end{aligned}\]

所以陈数的表达式可以写为:

    \[C = -\frac{1}{\pi} \mathrm{Im} \sum_{n=1}^{N_c} \sum_{n' = N_c+1}^{\infty} \int_{\text{BZ}} d\mathbf{k} \, \left\langle \frac{\partial u_{n\mathbf{k}}}{\partial k_x} \middle| u_{n'\mathbf{k}} \right\rangle \left\langle u_{n'\mathbf{k}} \middle| \frac{\partial u_{n\mathbf{k}}}{\partial k_y} \right\rangle\]

电子波函数:\psi_{n\mathbf{k}}(\mathbf{r}) = e^{i \mathbf{k} \cdot \mathbf{r}} u_{n\mathbf{k}}(\mathbf{r}),于是电子波函数的周期部分可以写为 u_{n\mathbf{k}}(\mathbf{r}) =  e^{-i \mathbf{k} \cdot \mathbf{r}} \psi_{n\mathbf{k}}(\mathbf{r}),所以有:

    \[\langle u_{n'\mathbf{k}}|\nabla_{\mathbf{k}} u_{n\mathbf{k}}\rangle = -i\langle\psi_{n'\mathbf{k}}|\mathbf{r}|\psi_{n\mathbf{k}}\rangle, \quad n \neq n'\]

所以陈数可以表达为:

    \[C = -\frac{1}{\pi}\text{Im}\sum_{n=1}^{N_c}\sum_{n'=N_c+1}^{\infty}\int_{BZ} d\mathbf{k} \langle\Psi_{n\mathbf{k}}|\hat{x}|\Psi_{n'\mathbf{k}}\rangle\langle\Psi_{n'\mathbf{k}}|\hat{y}|\Psi_{n\mathbf{k}}\rangle\]

进一步推导(目的是把 n'\mathbf{k} 变成 n'\mathbf{k'}):

\begin{aligned} C &= -\frac{1}{\pi}\frac{A_c}{(2\pi)^2}\text{Im}\sum_{n=1}^{N_c}\sum_{n'=N_c+1}^{\infty}\sum_{n''=1}^{\infty}\int_{BZ} d\mathbf{k}\int_{BZ} d\mathbf{k}' \langle\Psi_{n\mathbf{k}}|\hat{x}|\Psi_{n''\mathbf{k'}}\rangle\langle\Psi_{n''\mathbf{k'}}|\Psi_{n'\mathbf{k}}\rangle\langle\Psi_{n'\mathbf{k}}|\hat{y}|\Psi_{n\mathbf{k}}\rangle \\&= -\frac{1}{\pi}\frac{A_c}{(2\pi)^2}\text{Im}\sum_{n=1}^{N_c}\sum_{n'=N_c+1}^{\infty}\sum_{n''=1}^{\infty}\int_{BZ} d\mathbf{k}\int_{BZ} d\mathbf{k}' \langle\Psi_{n\mathbf{k}}|\hat{x}|\Psi_{n''\mathbf{k'}}\rangle \delta_{n''n'}\delta(\mathbf{k}'-\mathbf{k}) \langle\Psi_{n'\mathbf{k}}|\hat{y}|\Psi_{n\mathbf{k}}\rangle \\&= -\frac{1}{\pi}\frac{A_c}{(2\pi)^2}\text{Im}\sum_{n=1}^{N_c}\sum_{n'=N_c+1}^{\infty}\int_{BZ} d\mathbf{k}\int_{BZ} d\mathbf{k}' \langle\Psi_{n\mathbf{k}}|\hat{x}|\Psi_{n'\mathbf{k'}}\rangle\langle\Psi_{n'\mathbf{k'}}|\hat{y}|\Psi_{n\mathbf{k}}\rangle\end{aligned}

其中,用到单位算符:

    \[1 = \frac{A_c}{(2\pi)^2} \sum_{n=1}^{\infty} \int_{BZ} d\mathbf{k} |\Psi_{n\mathbf{k}}\rangle \langle\Psi_{n\mathbf{k}}|\]

A_c为元胞的面积。

继续推导(目的是把求和延展到无穷大,这里是n''):

C = -\frac{1}{\pi} \left(\frac{A_c}{(2\pi)^2}\right)^2 \text{Im} \sum_{n''=1}^{\infty} \sum_{n=1}^{N_c} \sum_{n'=N_c+1}^{\infty} \int_{BZ} d\mathbf{k}'' \int_{BZ} d\mathbf{k} \int_{BZ} d\mathbf{k}' \langle\Psi_{n''\mathbf{k}''} | \Psi_{n\mathbf{k}}\rangle \langle\Psi_{n\mathbf{k}} | \hat{x} | \Psi_{n'\mathbf{k}'}\rangle \langle\Psi_{n'\mathbf{k}'} | \hat{y} | \Psi_{n\mathbf{k}}\rangle

其中,用到归一化公式:

    \[\frac{A_c}{(2\pi)^2} \int_{BZ} \mathrm{d}\mathbf{k} \, \delta(\mathbf{k}) = 1\]

    \[\frac{A_c}{(2\pi)^2} \sum_{n''=1}^{\infty} \int_{BZ} \mathrm{d\mathbf{k''}} \langle\Psi_{n''\mathbf{k''}}|\Psi_{n\mathbf{k}}\rangle = 1\]

继续推导(符号替换,简化表达式。其中第二个等号用到上面的归一化公式;第三个等号用到迹的循环性质,可证明Pxy项为实数):

    \[\begin{aligned} C &= -\frac{1}{\pi} \text{Im} \sum_{n''=1}^{\infty} \int_{BZ} d\mathbf{k}'' \langle\Psi_{n''\mathbf{k}''} | \hat{P}\hat{x}\hat{Q}\hat{y} | \Psi_{n''\mathbf{k}''}\rangle \\ &= -\frac{1}{\pi} \frac{(2\pi)^2}{A_c} \text{Im} \, \text{Tr}_{\text{cell}} \left(\hat{P}\hat{x}\hat{Q}\hat{y}\right) \\ &= \frac{4\pi}{A_c} \text{Im} \, \text{Tr}_{\text{cell}} \left(\hat{P}\hat{x}\hat{P}\hat{y}\right) \\&= \frac{1}{A_c} \text{Tr}_{\text{cell}} \left(\hat{\mathcal{C}}\right)\end{aligned}\]

其中,表达式中的符号定义如下:

    \[P = \frac{A_c}{(2\pi)^2} \sum_{n=1}^{N_c} \int_{BZ} d\mathbf{k}|\psi_{n\mathbf{k}}\rangle\langle\psi_{n\mathbf{k}}|\]

    \[Q = \frac{A_c}{(2\pi)^2} \sum_{n'=N_c+1}^{\infty} \int_{BZ} d\mathbf{k}'|\psi_{n'\mathbf{k}'}\rangle\langle\psi_{n'\mathbf{k}'}|\]

    \[Q = 1 - P\]

    \[\hat{\mathcal{C}} = 4\pi \cdot \mathrm{Im} \left(\hat{P}\hat{x}\hat{P}\hat{y}\right)\]

局域陈指标(Local Chern marker)定义为:

    \[C(\mathbf{r}) = \langle\mathbf{r}|\hat{\mathcal{C}}|\mathbf{r}\rangle\]

表达式通常也写为[1]:

    \[C(x,y)=-2\pi i \langle x, y | [ \hat{P} \hat{x} \hat{P} , \hat{P} \hat{y} \hat{P} ] | x, y \rangle\]

代码实现例子参考这篇:实空间拓扑不变量(local Chern marker)的Python代码实现例子

参考资料:

[1] Mapping topological order in coordinate space

[2] Local Chern Number for Noninteracting Fermions in the Harper-Hofstadter Model, Bachelor’s Thesis.

163 次浏览

【说明:本站主要是个人的一些笔记和代码分享,内容可能会不定期修改。为了使全网显示的始终是最新版本,这里的文章未经同意请勿转载。引用请注明出处:https://www.guanjihuan.com

发表评论

您的电子邮箱地址不会被公开。 必填项已用 * 标注

Captcha Code